O ustawie przez telefon

Już ponad 900 osób skorzystało z bezpłatnej infolinii uruchomionej w Kompanii Węglowej. Zainteresowani ustawą górniczą od początku października pytali o znajdujące się tam zapisy dotyczące szczególnie osłon socjalnych. Punkty konsultacyjne uruchomione zostały również we wszystkich kopalniach. Zainteresowanie ustawą wśród górników wzrasta, gdyż zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2004 roku. W Kompanii Węglowej telefonicznych odpowiedzi udzielają Jerzy Mika, Józef Gniadek oraz Jerzy Auguścik - pracownicy Biura Zatrudnienia i Polityki Płacowej KW SA. Oto najczęściej zadawane im dotychczas pytania.

- Jakie warunki muszę spełnić, aby otrzymać świadczenie górnicze?

- Świadczenie górnicze, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, przysługuje pracownikowi zatrudnionemu pod ziemią, któremu ze względu na wiek, łączny staż pracy lub staż pracy pod ziemią wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy brakuje nie więcej niż 3 lata do nabycia uprawnień do emerytury przed dniem 1 stycznia 2007 r. Świadczenie górnicze może być udzielone przez przedsiębiorstwo górnicze dopiero po ustaleniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okresów uprawniających pracownika do emerytury oraz okresu korzystania ze świadczenia górniczego, niezbędnego do nabycia uprawnień do tej emerytury oraz pod warunkiem złożenia przez pracownika pisemnego oświadczenia, że wyraża zgodę na rozwiązanie stosunku pracy z dniem zakończenia świadczenia górniczego. Pracownik korzystający ze świadczenia górniczego traci uprawnienia do tego świadczenia w przypadku nabycia uprawnień emerytalnych lub rentowych, podjęcia zatrudnienia pod ziemią albo w przedsiębiorstwie górniczym, a także w przypadku podjęcia zatrudnienia u pracodawcy spoza górnictwa bez powiadomienia przedsiębiorstwa górniczego wypłacającego to świadczenie.

- Czy ze świadczenia górniczego mogą korzystać wyłącznie pracownicy Kompanii Węglowej? /pytanie od pracownika Katowickiego Holdingu Węglowego/

- Poszczególne uprawnienia, o których mowa w art. 8 ustawy przysługują pracownikom zatrudnionym w przedsiębiorstwach górniczych.

Pod pojęciem "przedsiębiorstwo górnicze" należy rozumieć:

a) spółkę węglową - jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, która prowadzi lub prowadziła po dniu 14 stycznia 1999 r. wydobycie węgla kamiennego na podstawie koncesji albo która prowadzi lub prowadziła po dniu 14 stycznia 1999 r. likwidację zakładu górniczego oraz spółkę, w której taka spółka jest właścicielem wszystkich udziałów,

b) spółkę, w której akcje lub udziały Skarbu Państwa albo spółek węglowych przekraczają 50% wartości kapitału zakładowego, prowadzącą wydobycie węgla kamiennego na podstawie koncesji albo która prowadzi lub prowadziła likwidację zakładu górniczego po dniu 14 stycznia 1999 r., albo zabezpiecza kopalnie przed zagrożeniami wodnymi, gazowymi oraz pożarowymi po zakończeniu likwidacji kopalni.

Jak z powyższego zapisu wynika uprawnienia, o których mowa w art. 8 ustawy przysługują nie tylko pracownikom Kompanii Węglowej, ale także między innymi pracownikom Katowickiego Holdingu Węglowego oraz Jastrzębskiej Spółki Węglowej.

- Czy służba wojskowa oraz okresy niezdolności do pracy z powodu choroby są zaliczane do okresów pracy górniczej?

- Przedmiotową sprawę reguluje art. 50 ustawy:

Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na podstawie wniosków złożonych do dnia 31 marca 2004 r., do okresów pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 48 ust. 1 tej ustawy, zalicza się, z zastrzeżeniem drugiego zdania:

1) okresy czynnej służby wojskowej, poprzedzonej pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pod warunkiem podjęcia takiej pracy w ciągu 30 dni od czasu zakończenia tej służby;

2) okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy.

Przy ustalaniu uprawnień do górniczej emerytury bez względu na wiek, okresy, o których mowa w ust. 1, zalicza się do okresu pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tylko tym pracownikom, którzy posiadają co najmniej 15 lat takiej pracy i spełniają warunki określone w art. 49 ustawy, o której mowa w ust. 1.

- Czy pobierając świadczenie górnicze będę mógł podjąć pracę?

- Korzystający ze świadczenia górniczego może podjąć zatrudnienie u pracodawcy spoza górnictwa zarówno zaproponowane przez biuro pomocy zawodowej Górniczej Agencji Pracy, jak i bez tego pośrednictwa.

W przypadku podjęcia zatrudnienia u pracodawcy spoza górnictwa osobie tej przysługuje 50% przyznanego świadczenia. Podjęcie pracy należy bezwzględnie zgłosić przedsiębiorstwu górniczemu wypłacającemu świadczenie w terminie miesiąca od dnia podjęcia zatrudnienia. W przypadku braku powiadomienia pracownik korzystający ze świadczenia górniczego traci do niego uprawnienie.

- Ile dostanę na rękę, jeśli zdecyduję się skorzystać ze świadczenia górniczego?

- Osoba przebywająca na świadczeniu osłonowym - świadczeniu górniczym otrzymuje miesięcznie kwotę w wysokości 75% miesięcznego wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, które jest obliczane na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów pomniejszonego o kwotę odpowiadającą wysokości składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonego oraz pomniejszonego o kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych. Pracownik korzystający ze świadczenia górniczego, niezależnie od wyżej wymienionego wynagrodzenia, otrzymuje od przedsiębiorstwa górniczego przysługujące mu świadczenia, finansowane z dotacji budżetu państwa do wysokości 75% należnego świadczenia oraz ma prawo do korzystania z uznaniowych świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Wymienione świadczenia przysługują pod warunkiem, że uprawnienie do takich świadczeń przysługiwało pracownikowi bezpośrednio przed uzyskaniem świadczenia górniczego.

- Czy do podstawy obliczenia wysokości świadczenia górniczego wlicza się wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych?

- Do podstawy obliczania wysokości świadczenia górniczego wlicza się wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych za ostatnie trzy miesiące przed dniem przyznania świadczenia górniczego w wymiarze nie wyższym niż 37,5 godziny.

- Czy skorzystanie ze stypendium na przekwalifikowanie wiąże się nierozłącznie z koniecznością zwolnienia z kopalni?

- Stypendium na przekwalifikowanie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 lit a ustawy jest przyznawane przez przedsiębiorstwo górnicze na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, na wniosek pracownika, który złoży oświadczenie, że wyraża zgodę na rozwiązanie stosunku pracy po zakończeniu okresu, na który stypendium to przyznano i rozpocznie szkolenie, z dniem przyznania tego stypendium, z tym że w przypadku pracownika przedsiębiorstwa górniczego zatrudnionego na powierzchni przewidzianego do zwolnienia ze spółki, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy stypendium na przekwalifikowanie jest przyznawane na wniosek przedsiębiorstwa górniczego. Okres 6 miesięcy skraca się w momencie podjęcia zatrudnienia u innego pracodawcy. W okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie pracownik jest zwolniony z obowiązku świadczenia pracy oraz przysługuje mu pomoc w zakresie doradztwa zawodowego i jednorazowe bezpłatne szkolenie, o którym wcześniej mowa.

- Czy po podjęciu jednorazowego bezpłatnego szkolenia mogę wycofać się z tej formy świadczenia i wybrać inną?

- W przypadku przerwania przez pracownika jednorazowego bezpłatnego szkolenia, bez uzasadnionej przyczyny, pracownik je traci, zaś przedsiębiorstwo górnicze rozwiązuje z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

- Wyliczyłem, że przed 1 stycznia 2007 roku nabędę prawo do emerytury w oparciu o obowiązujące przepisy emerytalne. Jeśli więc w myśl projektu ustawy restrukturyzacyjnej przejdę na świadczenie osłonowe, to czy będę już traktowany jak emeryt?

- Nie. Osoba korzystająca ze świadczenia górniczego jest w dalszym ciągu traktowana jako pracownik. Okres pobierania świadczenia górniczego traktuje się na równi z okresami pracy górniczej uprawniającymi do nabycia uprawnień emerytalnych. Przedsiębiorstwo górnicze przyznające pracownikowi świadczenie górnicze jest obowiązane do dokonywania wpłat składek na ubezpieczenia społeczne.

- Jakie warunki muszę spełnić, aby otrzymać pożyczkę na działalność gospodarczą?

- Pracownik przedsiębiorstwa górniczego, który skorzystał ze stypendium na przekwalifikowanie ma prawo do ubiegania się o pożyczkę, o której mowa w art. 8 ust 1 pkt 2 lit c ustawy na preferencyjnych warunkach w celu podjęcia działalności gospodarczej. Wysokość pożyczki nie może przekroczyć 20.000 zł. Może ona zostać umorzona w całości lub części na wniosek byłego pracownika przedsiębiorstwa górniczego, pod warunkiem podjęcia działalności w ciągu do 6 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z przedsiębiorstwem górniczym oraz wykonywania przez niego działalności gospodarczej przez okres co najmniej 6 miesięcy /umorzenie 50% pożyczki/ lub12 miesięcy /umorzenie 100% pożyczki/ od dnia jej podjęcia oraz po spełnieniu warunków określonych w umowie pożyczki zawartej pomiędzy instytucją finansową przyznającą pożyczkę, a pracownikiem o nią występującym. Pożyczka jest udzielana przez lokalne lub regionalne instytucje finansowe zasilane z budżetu państwa lub z innych źródeł finansowania.

- Działam w zakresie geodezji i miernictwa. Chciałbym zatrudnić kilku byłych górników. Podobno przysługują mi jakieś ulgi z tego tytułu?

- Takimi ulgami są: zwrot kosztów poniesionych na zakup środków trwałych w związku z utworzeniem miejsca pracy dla zatrudnianych byłych pracowników powierzchni /do kwoty 20 tys. zł/ oraz refundacje wynagrodzeń tych pracowników. Refinansowanie wynagrodzeń przysługuje za każdy miesiąc zatrudnienia w kwocie stanowiącej 100% miesięcznego wynagrodzenia i należnych od wynagrodzenia składek, jednak nie wyższej niż 75% wynagrodzenia łącznie z należnymi składkami, obliczonego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy otrzymywanego od przedsiębiorstwa górniczego. Refinansowanie następuje w dwojaki sposób. W przypadku osób, którym brakuje 3 lata do emerytury umowa o pracę musi być zawarta na pełny wymiar czasu pracy co najmniej do dnia nabycia tych uprawnień a okres refinansowania wynagrodzeń trwa do 18 miesięcy, jednak nie dłużej aniżeli do 31 grudnia 2006 r. W pozostałych przypadkach umowa o pracę musi być zawarta na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy, przez okres co najmniej 24 miesięcy a refinansowanie wynagrodzeń trwa przez okres 12 miesięcy jednak nie dłużej, aniżeli do 31 grudnia 2006 r. Warunkiem koniecznym do ubiegania się przez pracodawcę spoza górnictwa o refinansowanie, o którym mowa wyżej, jest nie- zaleganie z płatnościami w dniu składania wniosku o refinansowanie, z tytułu należności publicznoprawnych dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne oraz fundusze celowe, określonych w odrębnych przepisach.

- Czy korzystając ze świadczenia osłonowego będę miał prawo do deputatu węglowego?

- Pracownik, korzystający ze świadczenia górniczego posiada uprawnienie do deputatu węglowego.

- Jestem pracownikiem zatrudnionym pod ziemią od 1985 roku. Gdzie mogę potwierdzić, kiedy nabędę uprawnienia emerytalne?

- Wskazane jest, aby zgłosił się Pan do służb pracowniczych kopalni zajmujących się sprawami emerytalnymi. Tam po złożeniu dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia, a takimi są świadectwa pracy oraz zaświadczeń dotyczących okresów niezdolności do pracy, zostanie dokonane wstępne wyliczenie takich uprawnień.

- Czy pracodawca może odmówić pracownikowi przyznania świadczenia górniczego?

- Świadczenie górnicze może być przyznane pracownikowi przedsiębiorstwa górniczego tylko jeden raz, na jego wniosek, za zgodą pracodawcy.

- Czy jeżeli skorzystam ze stypendium na przekwalifikowanie otrzymam odprawę pieniężną przysługującą pracownikom zwalnianym z pracy z przyczyn ekonomicznych?

- Pracownikowi przedsiębiorstwa górniczego korzystającemu ze stypendium na przekwalifikowanie nie przysługuje odprawa pieniężna, o której mowa w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników.

Na pytania górników w Kompanii Węglowej w Katowicach odpowiadali (na zdjęcuach od lewej) Jerzy Mika, Jerzy Auguścik i Józef Gniadek.